گروه سیاست مشرق - 1- واژگان و عبارات تا زمانی که در نوشته‌ها و گفت‌وگوهای عادی و روزمره ابزار مفاهمه معمولی هستند، کمتر پیامد دارند؛ تا آنجا که اگر سهوا یا مسامحتا در جایی که نباید، به کار گرفته شوند، مخاطب نیز غالبا با تسامح با آن برخورد می‌کند و از آن می‌گذرد؛ حال چنانچه همین واژگان و یا عبارات با دریافت مفاهیم اضافی، گستره معنایی یابد و به «اصطلاح» تبدیل شود، هنگام به کار رفتن در معرض دقت و تأمل جدی قرار می‌گیرد، آنچنان که در صورت هر نوع اشتباه در به کارگیری با آن تسامح برخورد نمی‌شود.2- تک واژه‌هایی وجود دارند که ظرفیت مفهومی و شمولیتشان بسیار فراگیر است؛ مانند: فرهنگ، سیاست، جامعه، طبیعت و ... که برای محدود و مشخص‌تر کردن بخش‌هایی از آن مفهوم که مراد گوینده یا نویسنده است، آن را قید یا صفتی به کار می‌برند؛ مانند: فرهنگ کتابخوانی، فرهنگ بومی و ... برخی از قیدها و صفتها تک‌واژه‌ها را به «اصطلاح» تبدیل می‌کند که در این حالت نیز محدودیت پیش‌گفته ایجاد میشود. یکی از تک‌واژه‌های پرظرفیت، واژه «اسلام» به معنای یک دین آسمانی است.
3- از چند سال پیش برخی از کسانی که تحت تأثیر نگرش‌های غرب درباره انسان و ادیان قرار گرفتند درصدد برآمدند با شرح و تفصیل‌های گوناگون، ایده‌های غربی را بر وحی الهی (اسلام) بار کنند. محصول یکی از این تلاش‌ها، پدید آمدن بحثی به نام «اسلام رحمانی» بود که محسن کدیور آن را به کار گرفت. «اسلام رحمانی» که کدیور مطرح ساخت، قرابت زیادی با ارزش‌های لیبرالیسم درباره انسان و مسائل انسانی دارد. گویا کدیور برای ایجاد قرابت هرچه بیشتر، با اضافه کردن صفت «رحمانی» به «اسلام»، به مفهوم خاص «اسلام» برشی زده که بخش‌های بسیار مهم آن که به علل و دلایل خاص در دایره مفهوم ظاهری صفت «رحمانی» نمی‌گنجد، حذف شود. زمانی که کدیور موضوع «اسلام رحمانی» را مطرح کرد، اهل فن پاسخ‌های در خوری به آن دادند و اثبات کردند که چنین برداشت و مواجهه‌ای با اسلام کاملا خطاست و به نحوی تحریف حذفی «اسلام» عزیز است.
4- دکتر روحانی، رئیس جمهور، به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان، پیام‌های جداگانه‌ای به سران کشورهای اسلامی ارسال کردند؛ در بخشی از این پیام آمده است: «در این برهه حساس از تاریخ مسلمانان که ارائه چهره‌ای خشن و نادرست از اسلام واقعی، میراث تاریخی تمدن و حکمت اسلامی و همزیستی ما با پیروان سایر ادیان را تهدید می‌کند، ضرورت دارد با مشارکت جمعی و همدلی و همبستگی، تصویری واقعی از اسلام رحمانی، اسلام صلح و دوستی و برادری، به تمامی جهانیان ارائه کنیم و در ساختن جهانی عاری از خشونت و افراطی‌گری پیشگام شویم».
* رضا گرمابدری
